I Archidiecezjalne Forum Prasy Parafialnej

W październiku 2000 roku do wszystkich parafii naszej archidiecezji zostały rozesłane pisma informujące o I Archidiecezjalnym Forum Prasy Parafialnej oraz szczegółowe ankiety, zawierające serię pytań dotyczących aktualnego stanu prasy parafialnej. W odpowiedzi do redakcji "Niedzieli Lubelskiej" dostarczonych zostało ok. 60 ankiet, z których 40 zawierało szczegółowe informacje o istnieniu parafialnych pism. Inicjatorem zwołania Forum była lubelska redakcja Tygodnika Katolickiego "Niedziela", zaś do organizacji przedsięwzięcia włączyła się Archidiecezjalna Komisja ds. Duszpasterstwa Ogólnego, której moderatorem jest ks. dr Zbigniew Wójtowicz.

Redaktorzy parafialnych gazet zostali zaproszeni 2 grudnia 2000 roku do Archidiecezjalnego Domu Rekolekcyjnego przy ul. Podwale w Lublinie, gdzie odbyło się I Archidiecezjalne Forum Prasy Parafialnej. Uczestniczyło w nim ponad 60 osób, reprezentujących 22 tytuły pism parafialnych. Uczestnicy Forum wysłuchali kilku referatów, m.in. red. Karol Klauza mówił o warsztacie pracy dziennikarza, ks. Janusz Kozłowski przedstawił interesujące myśli nt. pomocy prasy parafialnej w pracy duszpasterskiej proboszcza, a Stanisław Weremczuk przedstawił cele i zadania pisma parafialnego na przykładzie kwartalnika "Ku wspólnocie" - pisma parafii pw. św. Józefa w Lublinie. Podczas Forum był też czas na dyskusje, wymianę doświadczeń czy nawiązanie współpracy z innymi mediami. Ważnym punktem było spotkanie uczestników Forum z bp. Mieczysławem Cisło, który w imieniu abp. Józefa Życińskiego odznaczył Stanisława Weremczuka medalem "Lumen mundi", doceniając w ten sposób jego wkład w tworzenie i prowadzenie jednej z najstarszych gazet parafialnych naszej archidiecezji. Ogólnie można powiedzieć, że pisma parafialne w naszej archidiecezji redagowane są we współpracy świeckich, często należących do różnych grup oraz wspólnot religijnych i kapłanów, a wydawane są zarówno w parafiach wiejskich jak i miejskich, niezależnie od ilości wiernych. Tytuły pism charakteryzują się dużą różnorodnością, często nawiązują do patrona parafii, np. "Promień Miłosierdzia", "Głos z Wieczernika", "U św. Wojciecha", "Dominik", " Pasterz" lub tytułem zaznaczają swoją bliskość z czytelnikiem oraz określone cele i zadania: "Jesteśmy" "Ku wspólnocie", "Przyjaciel" . Są też i takie pisma, których tytuły wskazują na charakter sprawozdawczo - informacyjny: "Gazeta Parafialna", "Echo", "Wczoraj i dziś", "List Parafialny". Jeśli na mapie nanieślibyśmy punkty zaznaczające te parafie, które posiadają własne pisma, to powstałaby dość dokładna siatka naszej archidiecezji, na której znalazłyby się takie miejscowości jak: Puławy, Krasnystaw, Rejowiec Fabryczny, Urzędów, Niedrzwica Duża, Wilkołaz, Surhów, Bychawa, Bełżyce, Kraśnik, Milejów, Niemce, Markuszów, Ćmiłów, Rudnik Szlachecki, Dąbrowica. Największe natężenie pism parafialnych zauważalne jest w samym Lublinie, zaś najmniejsze zainteresowanie tą formą ewangelizacji dostrzegalne jest na chełmszczyźnie. Najmniejsza (liczebnie) parafia, która wydaje gazetę liczy niewiele ponad 700 wiernych, zaś największa przekracza 16.000, w tym spore zainteresowanie własnymi pismami zauważa się w parafiach liczących ok. 3.500 - 6.000 wiernych. Większość pism ukazuje się jako tygodniki, są też dwutygodniki, miesięczniki oraz kwartalniki. Niektóre parafie swoje pisma wydają okazyjnie, np. na ważniejsze święta i uroczystości parafialne lub liturgiczne. Liczba egzemplarzy poszczególnych numerów jest także bardzo różnorodna: waha się 50 do 6.500, z tym, że najwięcej pism jest wydawanych w ilości ok. 300 - 500 egzemplarzy. Najstarszą gazetą parafialną wydaną na terenie naszej archidiecezji jest "Miłosierdzie" pismo parafii pw. Miłosierdzia Bożego w Lublinie wydane w grudniu '89 roku (ukazywało się do roku '93). We wrześniu 1990 roku w Puławach (parafia św. Alberta) powstała "Kromka", w grudniu tego samego roku ukazał się pierwszy numer kwartalnika parafii pw. św. Józefa w Lublinie "Ku wspólnocie". W 1991 roku na lubelskim Czechowie ukazał się "Pasterz" (pismo parafii pw. Dobrego Pasterza") oraz " Wspólne drogi" - miesięcznik parafii św. Jadwigi, zaś w puławskiej parafii pw. Wniebowzięcia NMP ukazał się "List Parafialny". Rok później swoją gazetę "Pokój i moc" zaczęła wydawać parafia z Rejowca Fabrycznego. Większość ankietowanych odpowiadała jednak, że pierwszy numer pisma ukazał się w latach 1997 - 2000. Pisma posiadają różnorodny format, różnią się też ilością przygotowywanych stron: od 4 do 36. Ich ilość zależy od wielu czynników, m.in. od częstotliwości ukazywania się kolejnych numerów, formatu oraz załączanych dodatków. Wiele pism parafialnych profiluje strony, szczególnie dla dzieci i młodzieży. Przykładem jest tutaj cyklicznie wyd

Redaktorami parafialnych pism są osoby w różnym wieku: od uczniów szkół podstawowych do 70 letnich seniorów, zaangażowanych w życie parafialnej wspólnoty. Jeśli można wyciągnąć jakąś "średnią", to twórcami parafialnej gazety są zazwyczaj osoby w średnim wieku - zarówno mężczyźni jak i kobiety - czynni zawodowo nauczyciele, katecheci oraz duchowni. Większość redaktorów posiada wyższe wykształcenie, co jest gwarantem dobrego poziomu przygotowywanych artykułów. Wszyscy ankietowani odpowiedzieli, że praca wykonywana jest przez redaktorów nieodpłatnie - jest to forma dawania świadectwa i służenia wspólnocie parafialnej na miarę swoich sił i talentów. W tworzeniu każdej z gazet niezwykle pomocny - a wręcz niezastąpiony - jest kapłan, zazwyczaj proboszcz lub wskazany przez niego wikary. Księża współtworzący gazety pełnią rolę redaktorów naczelnych lub asystentów, troszcząc się o teologiczną poprawność wydawanych pism. Jeśli chodzi o liczebność zespołów redakcyjnych, to parafie zazwyczaj mają ok. 5 osobowe "stałe składy", każde pismo ma także swoich współpracowników: od kilku do kilkunastu osób. Zespoły redakcyjne spotykają się - w zależności od potrzeb - zazwyczaj w salkach domu parafialnego lub na plebani. W niektórych parafiach spotkania takie odbywają się w domach prywatnych osób redagujących pismo. W tworzeniu gazety niezbędne są narzędzia. Wszyscy ankietowani odpowiedzieli, że mają dostęp do komputera, drukarki, maszyny do pisania, telefonu. Większość redakcji zaopatrzona jest w dyktafon, aparat fotograficzny, niektóre tylko posiadają faks i ksero, a już nieliczne skanery. W większości nie są to jednak narzędzia pracy będące własnością redakcji, a jedynie wypożyczone przez parafię, firmę, bądź osoby prywatne. Znów brak odpowiedniego zabezpieczenia finansowego uniemożliwia zakupienie niezbędnego redakcyjnego sprzętu. W tym miejscu należą się słowa wdzięczności dla tych osób, które wielkodusznie udostępniają swoją własność dla potrzeb całej wspólnoty parafialnej. Przygotowane i wydrukowane pismo należy dostarczyć do czytelnika. We wszystkich parafiach można je nabyć w kościele. W niektórych jest sprzedawane w przykościelnych sklepikach. Coraz częściej pisma roznoszone są przez członków różnych wspólnot religijnych po mieszkaniach na terenie całej parafii. Potencjalni czytelnicy o ukazaniu się kolejnego numeru dowiadują się podczas ogłoszeń parafialnych, niektórzy tylko o nowym numerze mogą dowiedzieć się z informacji umieszczonych na gablotach. Dobrą formą reklamy jest zainteresowanie parafialną gazetą dzieci i młodzieży podczas katechezy. Ten sposób reklamy zdaje egzamin w wielu parafiach.

Tematyka parafialnych pism jest niezwykle różnorodna. Czytelnik może w nich znaleźć szeroki wachlarz artykułów poświęconych życiu Kościoła powszechnego, a przede wszystkim życiu swojej wspólnoty. I tak w gazetach zawarte są: komentarze biblijne, wyjaśnianie znaków i symboli Mszy św., żywoty świętych, artykuły pomagające lepiej przeżywać liturgię oraz uczestniczyć w życiu sakramentalnym, godziny Mszy św. i nabożeństw, rozważania tajemnic Różańca lub Drogi Krzyżowej, prezentacja wspólnot, grup modlitewnych i stowarzyszeń działających przy parafii, prezentacja kapłanów pracujących w parafii, artykuły poruszające problemy społeczne danej wspólnoty, zapowiedzi imprez kulturalnych, artykuły o historii parafii i miejscowości, kalendarium wydarzeń, relacje z parafialnych uroczystości, zapowiedzi przedmałżeńskie, ogłoszenia parafialne. Nieliczne tytuły zamieszczają wywiady z ciekawymi ludźmi, poezję, artykuły o tematyce turystycznej, sportowej, kulinarnej oraz informacje np. urzędu gminy. Nikt z ankietowanych nie zaznaczył, że w gazecie zamieszczane są płatne ogłoszenia.

Nieliczne parafialne redakcje współpracują z innymi redakcjami, w tym diecezjalnymi, np. redaktorzy "Bractwa" - pisma parafii z Urzędowa stale współpracują z "Głosem Ziemi Urzędowskiej", redaktorzy lubelskiego " Pasterza" z "Wspólnymi Drogami" (oba pisma parafii lubelskiego Czechowa), tylko kilka osób współpracuje z "Niedzielą Lubelską" i "Gościem Niedzielnym" . Nasuwa się tu refleksja, że stała i żywa współpraca osób tworzących lokalne gazety mogłaby zaowocować szybszym przepływem informacji. Ponadto dla wielu wydarzeń opisywanych w gazetach parafialnych mogłoby znaleźć się miejsce w prasie diecezjalnej czy nawet ogólnopolskiej - tutaj jedyny warunek to chęć współpracy i możliwość szybkiego kontaktu. Przecież są tacy ludzie i takie sytuacje, o których warto opowiedzieć innym. Wydawaniu każdego pisma towarzyszą większe lub mniejsze problemy. Ankietowani najczęściej skarżyli się na problemy finansowe i personalne. Coraz trudniej pozyskać potrzebne fundusze, a w zmaterializowanym społeczeństwie coraz trudniej przekonać odpowiednie osoby do społecznej pracy na rzecz innych. Nieliczni skarżyli się na problemy z jakością wydruku, ale za to sporo respondentów podkreślało problemy z brakiem dobrego sprzętu komputerowego. Pojawiły się także głosy sygnalizujące potrzebę odpowiedniego przygotowania parafialnych redaktorów do pełnionych przez nich obowiązków.

Zaprezentowane podsumowanie parafialnego edytorstwa nie zawiera całościowej wiedzy na temat stanu prasy parafialnej w archidiecezji lubelskiej, z pewnością nie wyczerpuje też wszystkich zagadnień i problemów, jednakże daje ogólne spojrzenie na tę formę ewangelizacji. Analizując ok. 40 tytułów pism parafialnych, wydawanych w różnych środowiskach, ponad wszelką wątpliwość można stwierdzić, że te pisma zdają egzamin z budowania parafialnych wspólnot, pomagają wiernym włączać się w życie parafii, informują o lokalnych potrzebach, przełamują bariery anonimowości, a przede wszystkim kształtują chrześcijańską postawę opartą fundamencie wiary, nadziei i miłości. Opracowanie ankiet wskazało też na najpilniejsze potrzeby parafialnych redakcji, a ich jasne sformułowanie z pewnością pozwoli na jak najszybsze zaspokojenie. Ponadto parafie, które jeszcze nie zdecydowały się na wydawanie własnego pisma, być może - zachęcone dobrym przykładem innych - uświadomią sobie ogromną potrzebę służby słowem pisanym i podejmą trud budowania parafialnej redakcji.